Czym jest rak jelita grubego?
Pod tym pojęciem kryje się nowotwór złośliwy, który wyrasta na śluzówce, czyli wewnętrznej warstwie ściany jelita grubego. Jelito grube (łac.colon) kończy się odbytnicą (łac. rectum) stąd colorectal carcinoma to angielska nazwa tego nowotworu. Jelito grube dzieli się na następujące odcinki: jelito ślepe (łac. caecum), jelito wstępujące (colon ascendens), jelito poprzeczne (colon transversum), jelito zstępujące (colon descendens), esica (colon sigmoideum). Końcowy odcinek jelita grubego, liczący 16 cm od granicy między skórą a odbytem (anus)nazywa się odbytnicą. Z danych statystycznych wynika,że z tysiąca osób w wieku od 45 do 75 lat: 10 osób żyje z niewykrytym rakiem jelita grubego a 300 osób z niewykrytymi polipami. Rak jelita grubego jest drugim najczęściej występującym nowotworem złośliwym zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
Jak dochodzi do powstania raka jelita grubego?
Początkowo na śluzówce powstają łagodne zmiany w postaci tzw. polipów (łac.adenoma), które z czasem mogą się przerodzić w nowotwór złośliwy.W zależności od rodzaju lub wielkości polipów różna jest ich skłonność do przemiany w raka. W 95% przypadków powstaje ten nowotwór sporadycznie, tzn. poprzez mutacje genowe, z wiekiem nasila się zachorowalność. Znanymi czynnikami ryzyka powstania raka są: występowanie polipów, wysokokaloryczna dieta, pożywienie bogate w czerwone mięso, palenie papierosów oraz uwarunkowania genetyczne. Również wrzodzejące zapalenie jelita grubego (łac. colitis ulcerosa) prowadzi z czasem do wystąpienia tego nowotworu. Czynnikami zmniejszonego ryzyka są: spożywanie ryb, dieta złożona z produktów o dużej zawartości błonnika oraz kwas acetylosalicylowy.
W 5% przypadków jest to schorzenie dziedziczne.
W jaki sposób dochodzi do postawienia diagnozy?
Rak jelita grubego może przez dłuższy czas nie powodować objawów. Często do rozpoznania dochodzi dopiero wówczas gdy guz się rozrasta i zawęża światło jelita lub gdy występuje krwawienie. Pojawiają się takie objawy jak zatwardzenie, skórcze jelit, krew w stolcu lub niedokrwistość. W tych przypadkach często choroba jest tak bardzo zaawansowana, że są już przerzuty guza do innych narządów, najczęściej do wątroby i do płuc. Wczesnym obiawem powstawania raka mogą być drobne niewidoczne krwawienia, które można wykryć w stolcu tylko za pomocą badań laboratoryjnych.
U osób, które ukończyły 50 rok życia zaleca się profilaktyczne wziernikowanie jelita grubego za pomocą kolonoskopii. Podczas tego wziernikowania można ocenić zmiany w śluzówce jelita, a oprócz tego można usunąć małe polipy i z podejrzanych zmian pobrać materiał do badania histopatologicznego. U nas badanie te wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Jeśli kolonoskopia nie wykazuje żadnych zmian, zaleca się powtórzenie tego badania po 10 latach.
Na czym polega leczenie?
Tylko całkowite usunięcie nowotworu daje szansę na wyleczenie. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym lepsze są rokowania. W zależności od stopnia zaawansowania choroby po zabiegu operacyjnym można zastosować chemoterapię. W przypadku raka odbytnicy można dodatkowo zastosować leczenie promieniami jonizującymi (radioterapię). Jeśli guz ten jest duży to należy zastosować radioterapię jeszcze przed operacją. Operacja ma na celu nie tylko usunięcie guza, lecz również sąsiadujących z nim odcinków jelita jak i przynależnych węzłów chłonnych. Trwały sztuczny odbyt jest zakładany tylko w tych przypadkach, w których guz nacieka mięśnie zwieracza odbytu. W innych przypadkach jest możliwe ponowne zespolenie pozostalych części jelit.
Małoinwazyjne leczenie chirugiczne
Od kilku lat oprócz operacji klasycznych (na otwartym brzuchu) przeprowadzam w odpowiednich przypadkach operacje małoinwazyjne (laparoskopowe). Przy zastosowaniu tej metody występuje tylko minimalne naruszenie powłok brzusznych, co oprócz zalet o charakterze kosmetycznym ma też inne walory jak: szybsza rekonwalescenja po zabiegu, mniejsze zakłócenie funkcji płuc, szybszy powrót funkcji jelit, rzadsze powstawanie przepuklin pooperacyjnych. Przyśpieszenie normalnego funkcjonowania jelit można dodatkowo osiągnąć poprzez zastosowanie schematów „Fast Track Surgery“ (z ang. chirurgia szybkiej bieżni).
W licznych badaniach zostało potwierdzone, że u doświadczonych chirurgów jakość onkologiczna leczenia nowotworu metodą małoinwazyjną dorównuje metodzie klasycznej. Od paru już lat doszło do udoskonalenia metody małoinwazyjnej między innymi poprzez wprowadzenie metody SILS (ang. singular incision laparoscopic surgery). W metodzie tej operacja odbywa się poprzez małe, prawie że niewidoczne nacięcie w pępku. W wybranych przypadkach można tą techniką przeprowadzać również operacje onkologiczne.
Autor: Dr. Andreas Franczak